Εκδόσεις Χατζηνικολή

Ο Samuel Taylor Coleridge γεννήθηκε το 1772 σ’ ένα μικρό αγροτικό χωριό, στο Devonshire της Αγγλίας. Υπήρξε ποιητής, φιλόσοφος και θεατρικός συγγραφέας. Δημοσιογραφούσε κι έδινε διαλέξεις για την πολιτική, τη θρησκεία, τη γλώσσα και την εκπαίδευση. Θεωρείται ο πνευματικός ηγέτης του Αγγλικού Ρομαντισμού.

Η Φιλολογική Βιογραφία –θεμελιακό έργο για το ίδιο κίνημα- αποτελεί την πνευματική βιογραφία του Coleridge. Είναι η οδύσσεια ενός συγγραφέα που αναζητά την αλήθεια, την ομορφιά και τη λύτρωση. Η λογοτεχνική απόδοση της οδύσσειας αυτής δίνεται στον Γέρο Ναυτικό ο οποίος δεν κατέχει μόνο μέσα στο έργο του ποιητή κεντρική θέση αλλά αναγνωρίζεται και ως ένα από τα σημαντικότερα ποιήματα της Αγγλικής Λογοτεχνίας. Γνωρίζοντας κι επηρεαζόμενοι από την έντονη και πολυσχιδή προσωπικότητα του Coleridge οι κριτικοί ποτέ δεν κατάφεραν ν’ αποφύγουν συσχετισμούς ανάμεσα στη ζωή και το έργο του. Ο Γέρο Ναυτικός έχει προκαλέσει πολλές ερμηνευτικές απόπειρες. Τη βιογραφική, τη θρησκευτική, την αισθητική και μια παραλλαγή της τελευταίας όπου επιχειρείται μια ανάγνωση σύμφωνα με την κριτική θεωρία και τη φιλοσοφία του ίδιου του Coleridge, η οποία αναγνωρίζει τη συνάρτηση της ποίησης με τη φιλοσοφία και δέχεται πως «κανείς δεν υπήρξε ποτέ μεγάλος ποιητής χωρίς να είναι παράλληλα βαθύς φιλόσοφος». Η «Μπαλλάντα του Γέρου Ναυτικού» είναι ένα ποίημα που καταφέρνει εξιστορώντας ορισμένα περιστατικά –συχνά υπερφυσικά- να μας μιλά για την ίδια την ποίηση. Ο Ναυτικός είναι ο ποιητής, το Άλμπατρος το δώρο της ποίησης, ο άνεμος η πνοή της έμπνευσης, το σεληνόφως η φαντασία κι ο καταλυτικός της ρόλος πάνω στα πράγματα.

Η ιστορία μιλά για τη διαδικασία της ποιητικής δημιουργίας και προσωπικά για τη ζωή του ίδιου του ποιητή. Είναι το ταξίδι κάθε καταραμένου ποιητή που βαδίζει τον μοναχικό δρόμο με στόχο την Υπέρβαση. Κι είναι αυτή η ανάλωση για χάρη της εμπειρίας –που μεταδίδεται αέναα και διδακτικά στους ανυποψίαστους που ζουν την ψευδαίσθηση της ζωής κι όχι την ίδια τη ζωή- που του εξασφαλίζει έναν θάνατο δικαιωμένο κι ανοιχτό σε άλλες μορφές ζωής.

Λίγα λόγια για τον μύθο του ποιήματος:

Ένας γέρο ναυτικός σταματά ένα νέο που πηγαίνει σ’ ένα γαμήλιο γλέντι και τον αναγκάζει ν’ ακούσει την ιστορία του αφού πρώτα έχει αναγνωρίσει στην όψη του νέου τον άνθρωπο που «μπορεί» να τον ακούσει. Του διηγείται το ταξίδι του, τις δοκιμασίες που πέρασε μέχρι να βρεί τη λύτρωση. Του λέει για την αγωνία που τον διακατέχει από τότε να ταξιδεύει από χώρα σε χώρα και να λέει την ιστορία του διδάσκοντας σεβασμό κι αγάπη σ’ όλα τα πλάσματα του θεού. Ο καλεσμένος που τον ακούει μένει άναυδος και γυρίζει την πλάτη του στο γλέντι, κατηφής μα πιο σοφός από πριν με κατεύθυνση μια καινούρια ζωή.

Σημαντικό είναι να δούμε πως ο Ναυτικός δε μιλάει σε οποιονδήποτε. Επιλέγει σε ποιόν θα διηγηθεί την ιστορία του. Είναι φανερός ο στόχος του Coleridge να τονίσει τη μοναξιά του ποιητή, την αγωνία του να μιλήσει για το ταξίδι του σ’ ένα κόσμο που μαζικά κατευθύνεται προς το «γλέντι». Επιλέγει λοιπόν τον άνθρωπο στον οποίο θα αναγνωρίσει την ικανότητα ν’ ακούσει, να κατανοήσει και ν’ αλλάξει τρόπο ζωής. Διηγείται το εσωτερικό του ταξίδι με αλήθεια και τάχνη αγνή, γι αυτό και το αποτέλεσμα της απήχησης είναι μεγάλο. Ο καλεσμένος στρέφει την πλάτη στην παλιά του ζωή, στη ρηχήτητα και την υποκρισία, και αναζητά με πίστη την υπέρβαση του εαυτού του.

Σημ. Σημαντικότατο δέλεαρ για την αγορά της συγκεκριμένης έκδοσης είναι και οι υπέροχες γκραβούρες της εικονογράφησης του Gustave Dore.

Έλενα Κυρίτση για το www.elogos.gr